De gevolgen van bloementeelt voor arbeiders in het Zuiden

De gevolgen van bloementeelt voor arbeiders in het Zuiden

De Transformisten vzw
geschreven door De Transformisten vzwlaatst aangepast op 05/12/2014
In Zuid-Amerikaanse landen die bloemen produceren, betekenen de plantages een belangrijk economisch voordeel voor het platteland. Maar ook hier zijn er geen rozen zonder doornen. De arbeidsomstandigheden zijn vaak verre van gunstig. Vooral de situatie voor vrouwen en de gezondheid van de arbeiders laat soms te wensen over. Om de situatie te verbeteren, werd een internationale gedragscode opgesteld.
blije bloemen arbeiders

 

De blootstelling aan pesticiden schaadt de gezondheid van de werknemers. Een groot deel ervan zijn kankerverwekkend. Voor de veelal vrouwelijke arbeiders is er dubbel gevaar: ook hun foetussen en kinderen die borstvoeding krijgen dreigen vergiftigd te worden.

In onze bloemenwinkels liggen steeds meer bloemen die gekweekt zijn in het Zuiden. Het ideale klimaat, toegenomen transportmogelijkheden en goedkope arbeidskrachten doen vele plantages verhuizen naar landen als Kenia, Colombia en Ecuador. Bloemen die wij geven als teken van liefde en vriendschap worden daar vaak geteeld onder schrijnende arbeidsomstandigheden. De meermaals bekroonde documentaire Blooming Business behandelt deze thematiek. Je kan de trailer ervan bekijken onderaan dit artikel.

75 % bloemenarbeiders zijn vrouwen

De teelt van snijbloemen biedt aan heel veel vrouwen de mogelijkheid tot betaald werk. In landen met hogere lonen is het aantal werknemers op bloemenbedrijven beperkt wegens de hoge loonkost. In bloemenproducerende landen in het Zuiden liggen de salarissen laag en werken er zeer veel arbeiders in de plantages. Voornamelijk vrouwen zijn actief in de sector. Van de 200.000 mensen actief in de bloemenplantages zijn 75% vrouwen. Op zich draagt dit bij tot de verbetering van hun levenssituatie. Dit betekent vaak ook dat het loon ten goede komt aan het gezin of familie. De lonen zijn echter over het algemeen zeer laag en zijn in de voorbije 12 jaar nog verlaagd. Vaak zijn vrouwen ook het slachtoffer van seksuele intimidatie of van discriminatie zoals verplichte zwangerschapstesten. Veelal zijn er geen vaste contracten voor de arbeiders, zijn de minimumlonen niet toereikend en zijn vakbonden niet welkom.

Abortussen, misvormingen en kankers

Werken in ongezonde omstandigheden is voor de vrouwelijke arbeiders dubbel verontrustend: behalve de invloed op hun eigen gezondheid, dreigen hun foetussen en hun kinderen die borstvoeding krijgen vergiftigd te worden. Spontane abortussen en misvormingen bij pasgeborenen komen regelmatig voor. Vrouwelijke arbeiders verzwijgen vaak hun zwangerschap uit schrik om hun werk te verliezen. De blootstelling aan pesticiden schaadt de gezondheid van de werknemers. Een groot deel ervan zijn aangeduid als kankerverwekkend en mutageen door het US Environmental Protection Agency (EPA) en door de International Agency for Research on Cancer (IARC). Grote hoeveelheden pesticiden tegen allerhande plagen worden gebruikt om de kwaliteit van de bloemen te garanderen. Twee keer per week worden ze bespoten, een half uur na het spuiten moeten de werknemers weer aan de slag. Het continue contact van de mens met de chemicaliën voor een langere periode is gevaarlijk.

Ademhalingsproblemen bij arbeiders

Pesticiden worden opgenomen via huid, mond en longen met schade aan het zenuwstelsel, hart- en bloedvaten, de spijsvertering, de nieren, de klieren en de ademhaling tot gevolg. Vergiftingsverschijnselen manifesteren zich bij arbeiders. Ze hebben vaak last van hoofdpijn, zweten, warmte, droge huid, wazig zicht, slapeloosheid, evenwichtsstoornissen, vermindering van het geheugen en depressie. Over de risico’s wordt praktisch niet gecommuniceerd en er wordt weinig preventie gedaan rond gezondheid en veiligheid op de bedrijven. De plantages bestrijden ongedierte met de zéér gevaarlijke methode beroking. De opname van de gassen gebeurt rechtstreeks via de ademhaling. Daarnaast komt het menselijk lichaam in contact met de nog vochtige en benevelde planten. Er zijn meestal onvoldoende beschermingsmaatregelen en beschermingskledij is dikwijls afwezig. Ongelukken en chronische intoxicaties komen frequent voor: hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, braken, aandoeningen aan de luchtwegen, cardiovasculaire aandoeningen, wonden, neurologische aandoeningen, kankers... De arbeidsvoorwaarden in de serres (warmte, vochtigheid en de afgesloten werkomgeving) verhogen het gevaar nog meer. Het zeer toxische methylbromide is één van de gebruikte ontsmettingsmiddelen bij beroking. Het tast de ozonlaag aan. In het protocol van Montreal (1987), toen één van de meest succesrijke milieuovereenkomsten, werd afgesproken dat westerse landen vanaf 2005 methylbromide verbieden terwijl ontwikkelingslanden tot 2015 de tijd krijgen om het gebruik af te bouwen. In Nederland is het middel sinds 1992 verboden, in België is het nog slechts onder bepaalde voorwaarden toegelaten.

Waterverontreiniging

De toxische bestanddelen van de pesticiden worden via lucht en water getransporteerd naar waterputten, rivieren en in de bodem. Tijdens periodes van intensief gebruik van de pesticiden is er een sterke stijging van de mortaliteit van vogels, bijen en vlinders waarneembaar. Landbouwers merken een sterke daling van de vispopulatie in de naburige rivieren. Daarnaast wordt het vee soms gevoederd met resten van de bloemen. Nochtans moet datzelfde vee vlees en melk leveren aan de bevolking.

Internationale Gedragscode ICC voor snijbloemenproductie

In Europa verenigden verschillende ngo's en vakbonden zich om in 1998 de International Code of Conduct for the production of Cut-Flowers (ICC) op te richten. Deze gedragscode is gebaseerd op de belangrijkste normen van de ILO (International Labour Organisation), de universele rechten van de mens en de belangrijkste milieunormen. De ICC bestaat uit 10 codes:

  1. Vrijheid van lidmaatschap van vakbonden en deelname aan vakbondsoverleg
  2. Gelijkheid van behandeling
  3. Minimumloon
  4. Werktijden
  5. Gezondheid en veiligheid
  6. Pesticiden en chemicaliën
  7. Werkzekerheid
  8. Milieubescherming
  9. Verbod op kinderarbeid

Om de ICC te promoten en te laten toepassen werden er richtlijnen opgesteld. Deze guidelines geven meer gedetailleerde informatie en specifieke doelstellingen bij de codes. In 2000 werd de code erkend door Union Fleurs (International Flower Trade Association). Deze gedragscode zet plantages aan om te verduurzamen maar is niet gelinkt met een label. De volledige code vind je op International code of Conduct for the Production of Cut Flowers (PDF). In het filmpje Achter de bloemen wordt de code uitgelegd.

Bekijk hier alle artikels van het dossier Blije Bloemen (alternatieven, seizoensbloemen, milieu-impact...)